Heemkundewerkgroep Esters Heem uit Escharen meldt het project informatiezuilen toponiemen aan voor de Knippenbergprijs 2025.
Doel van dit project is het overdragen en behouden van toponiemen door ze in ons dorp zichtbaar te maken. Niet alleen wil de heemkundegroep de vaak eeuwenoude toponiemen in het dorp weer onder de aandacht brengen, ze wil die toponiemen ook opnieuw opnemen in het taalgebruik en zichtbaar maken in het landschap. De kennis en het gebruik van toponiemen – die vroeger van generatie op generatie werden doorgegeven – dreigen verloren te gaan. Met behulp van toponiemenzuilen kan dit stukje geschiedenis van Escharen behouden blijven en ze laten zien dat deze namen ook vandaag de dag nog een rol spelen in onze leefomgeving.
Met de zuilen wil de heemkundewerkgroep het gebruik van toponiemen nieuw leven inblazen en ze in elk geval bewaren – voor nu en voor toekomstige generaties, als immaterieel erfgoed van het dorp.
Beschrijving
Het zichtbaar maken van toponiemen heeft Esters Heem heel letterlijk genomen. Er zijn tien cortenstalen zuilen van 1,80 meter hoog geplaatst. Door hun hoogte vallen ze goed op, maar dankzij het gebruik van cortenstaal passen ze toch harmonieus in een natuurlijke omgeving. De zuilen en de informatieborden zijn ontworpen door Esters Heem zelf en uitgevoerd door lokale bedrijven.
Aan één zijde van de zuil staat verticaal, in grote uitgelaserde letters, de naam van het toponiem. De andere zijde is voorzien van een informatiebord met ongeveer 100 woorden uitleg over het betreffende toponiem. Via een QR-code op het bord komt men op onze website www.EstersHeem.nl terecht. Op de pagina ‘Project Toponiemenzuilen’ staat aanvullende informatie over elk toponiem.
De toponiemenzuilen zijn geplaatst op de locaties waar de toponiemen naar verwijzen – allemaal langs bestaande fiets- en/of wandelroutes – zodat men gericht of toevallig iets over onze Esterse historie te weten kan komen. De gebruikte toponiemen zijn: Hall, Pellenkamp, Hooge Raam, De Schans, Het Langven, De Schutsheuvel, Het Raamdal, ‘t Meulengat, De Hooge Burcht en De Hekkens.
Esters Heem heeft veel positieve reacties van dorpsbewoners ontvangen en ziet en zien regelmatig voorbijgangers stoppen om het informatiebord te lezen. Buurtvereniging De Beeklanders heeft inmiddels aangeboden om de zuilen in hun gebied te onderhouden.
Het streven van Esters Heem is om dit zuilenproject uit te breiden naar andere locaties in het dorp. Er zijn immers nog zoveel mooie toponiemen in Escharen. Wat te denken van Galgenberg, Paardenhemel, Weversveld of Vogelshoek?
Uiteraard moet er ook een zuil komen voor het bekendste toponiem: Esteren, Escharen in het dialect.
Met een lesbrief en locatiebezoek wil de werkgroep de kennis over toponiemen overdragen aan de schooljeugd.
Samenwerking
De gerealiseerde toponiemenzuilen zijn het resultaat van een samenwerking tussen heemkundegroep Esters Heem en de gemeente Land van Cuijk. De basis voor deze samenwerking werd gelegd tijdens het overleg tussen alle betrokken partijen bij de planvorming rond de Hooge Raam en de Halsche Beek in Escharen.
Naast Waterschap Aa en Maas, de Provincie Noord-Brabant, natuurorganisatie IVN Grave, Staatsbosbeheer en Brabants Landschap, zaten ook Esters Heem, de gemeente Land van Cuijk en dorpsraad EZV aan tafel. Op uitnodiging mocht Esters Heem op verschillende momenten de geschiedenis van dit gebied presenteren. Met behulp van oude land- en kadastrale kaarten maakten we het verleden zichtbaar. Onze verzameling toponiemen vertelt – met vaak eeuwenoude benamingen – het verhaal van het landschap. De taal van het verleden.
foto’s: collectie heemkundewerkgroep Esters Heem
